قرنطينه
به علت افزايش مبادلات تجاري توسط كشتيها و نيز بروز اپيدميهاي بيماريهاي مهمي مانند طاعون
و وبا، مسئله قرنطينه مورد توجه تمامي كشورهاي درگير تجارت دريايي بين المللي بود و به همين دليل يكي از
9 / كتاب جامع بهداشت عمومي فصل 1 / كليات بهداشت عمومي
وظايف اصلي مجلس حفظالصحه برقراري سرويسهاي قرنطينه بود . به دنبال شيوع طاعون در سال 1255
شمسي فكر ايجاد مراكز قرنطينه از طرف كشورهاي اروپايي مطرح گرديد ولي دنبال نشد تا اينكه در مر داد 1278
شمسي اپيدمي بسيار شديد طاعون در منطقه خليج فارس حادث شد و به دنبال آن مقامات دولت انگلستان
پيشنهاد تاسيس مراكز قرنطينه و اجراي مقررات آنرا نمودند و اقدامات خود را در بوشهر آغاز كردند . اين امر با
مخالفت مردم و روحانيون محلّي مواجه و عملا منجر به بل وايي شد ولي با پشتيباني مجلس حفظالصحه و
توضيحاتي كه داده شد انگليسيها به كار خود ادامه دادند.
در سال 1283 شمسي در پاريس كنفرانسي در مورد قرنطينه برگزار شد و به علت اپيدميهاي طاعون و
وبا در منطقه خليج فارس و عدم توانايي دولت ايران در كنترل آنها قرار شد كليه پزشكان هيئتهاي نمايندگي
سياسي خارجي در ايران نيز عضو مجلس حفظالصحه باشند و قرار شد دولت ايران پست قرنطينه در جزيره هنگام،
تاسيس كند ولي بعدا طبق توافقي كه بين دولتهاي اروپايي و اختصاصا دولت انگليس و دولت ايران به عمل آمد
قرار شد در بنادر جنوب ايران (بندرعباس، بوشهر، بندرلنگه، آبادان و بندر جاسك) مراكز قرنطينه ايجاد گردد.
مجهزترين اين مراكز در بوشهر بود كه در آن زمان مهمترين بندر تجاري ايران به حساب مي آمد و اين
مركز مستقيما و تماما توسط هيات پزشكي انگلستان اداره ميشد ولي حقوق و دستمزد كاركنان ع ادي را دولت
ايران ميپرداخت. در سال 1285 شمسي يعني سال صدور فرمان مشروطيت، دكتر نليگان انگليسي به عنوان
كفيل رياست مجلس حفظالصحه تعيين شد و همانگونه كه بعدا خواهيم گفت فعاليتهاي واكسيناسيون عمومي
زير نظر او يكبار ديگر آغاز شد.
در سال 1300 شمسي پس از كودتاي 1299 وزارت امور خارجه ايران از دولت انگليس درخواست كرد
گزارشي در باره مراكز قرنطينه بنادر خليج فارس در اختيار دولت ايران بگذارد چون در دوران جنگ جهاني اول
دستگاههاي كار آنها عملا همه خراب شده و از كار افتاده بود و همان طور كه قبلا نيز ذكر شد در پسته اي
قرنطينه بنادر بوشهر، آبادان، بندر عباس و جاسك، كليه امور بوسيله كاركنان انگليسي سرپرستي ميشد ولي به جز
پزشك كنسولگري انگليس در بوشهر و دستيارانش دستمزد تمامي كاركنان از محل درآمد گمركات ايران پرداخت
ميشد.
در همان سال 1300 نام مجلس حفظالصحه به شوراي عالي صحيه تبديل شد و بعدا اداره صحيه
عمومي در وزارت فوائد عامه تاسيس شد و شوراي عالي صحيه عملا تعطيل گرديد.
به دنبال مذاكرات طولاني با مقامات انگليسي بالاخره در تير ماه 1307 شمسي پزشكان ايراني پستهاي
قرنطينه بنادر را تحويل گرفته وكليد اداره مركزي نيز به نماينده ايران واگذار شد و از همان سال كلّيه امور قرنطينه
مستقيما زير نظر اداره صحيه عمومي دولت ايران قرار گرفت.
