کرونامهر19

اينك كه هزاره سوم ميلادي را آغاز كردهايم با توجه به چالشهاي مهم و تهديد كننده سلامتي كه در
پيش رو داريم، سازمان جهاني بهداشت بر مبناي ويژگيهاي جمعيت شناسي، فرهنگي، اقتصادي و اقليمي جوامع
انساني در رابطه با ارتقاي سطح بهداشت عمومي پيشنهادهايي را ارائه نموده است كه ساكنين هريك از قارهها بر
اساس رهنمودهاي مزبور، برنامههاي جاري و آتي خود را براي نيل به سطح بهداشت عمومي مطلوب، طراحي
نمودهاند. مهمترين چالشها و خطرات موجود كه در سياستگذاري بهداشت عمومي بايد مد نظر قرار گيرد عبارتند
از :
1 ـ افزايش ميزان حوادث غيرمترقبه طبيعي (سيل، زلزله، رانش زمين، آتشفشان . . . )
2 ـ پير شدن جمعيت (افزايش متوسط سن افراد، بخصوص در جوامع پيشرفته . . . )
3 ـ بروز جنگهاي منطقهاي و تبعات فاجعه بار انساني آن (بيخانماني، مهاجرت . . . )
4 ـ توليد و ترويج افسارگسيخته و غيرقابل كنترل مواد مخدر و داروهاي اعتيادآور
5 ـ عدم مهار كامل و اميدواركننده سندروم نقص ايمني اكتسابي(AIDS/HIV(
6 ـ آلودگيهاي رو به افزايش زيست محيطي
لذا به عنوان نمونه توصيههاي سازمان جهاني به سياستگذاران بهداشتي جامعهاي يكپارچه در قاره اروپا
(پارلمان اروپا) در عرصه بهداشت عمومي موجب شد كه اين جامعه با نشستي كه در سپتامبر سال 2002 برگزار
نمود برنامههاي خود را از سال 2003 تا 2008 حول محورهاي زير، با نظارت سازمان جهاني بهداشت تدوين و
ارائه كند :
1 ـ اطلاع رساني مستمر به افراد جامعه براي ارتقاي سطح آگاهيهاي بهداشتي
2 ـ آمادگي دائمي سرويسهاي خدمات بهداشتي براي اقدام سريع در برابر خطرات آتي و اضطراري كه
سلامت فرد و جامعه را تهديد ميكند
3 ـ ترويج اصول علمي بهداشت عمومي در جامعه به منظور تغيير سبك زندگي و اصلاح رفتارهاي
فردي و اجتماعي در مقابله با تهديدهاي سلامتي
4 ـ پايش مستمر بهداشتي با تعيين نشانگرهاي حساس و زودپاسخ در شناسايي خطرات و تهديدهاي
تندرستي
5 ـ غربالگري بيماريهاي واگير (AIDS/HIV ،عفونتهاي نوپديد و بازپديد . . . ) و بيماريهاي
غيرواگير (سرطانها، بيماريهاي نادر . . . )
6 ـ پيشگيري از آسيبها و حوادث و صدمات ناشي از تغيير و دگرگونيهاي سريع در سبكهاي زندگي
و رفتارها با توجه به تاثير سريع فرهنگها در عصر دهكده جهاني و برقراري ارتباط پرشتاب از طريق
گفتار 1/ كلّيات بهداشت عمومي /4
فنĤوري اطلاعات (technology Information(
7 ـ كنترل و مهار بيماريهاي وابسته به آلودگيهاي مختلف زيست محيطي
8 ـ نظارت و پايش اثرات مواد مخدر و داروهاي اعتيادآور در سلامت فرد و جامعه
9 ـ تاسيس و تقويت و تثبيت سيستمهاي آموزشي با فنĤوريهاي سهل الوصول و ارزانقيمت و قابل
دسترس براي ارسال پيامهاي بهداشتي به جامعه و گروههاي در معرض خطر اجتماع
10 ـ تقويت و استحكام همكاريهاي بين كشوري در قاره اروپا و بين قارهاي در سطح جهاني براي
مقابله با مشكلات بهداشتي جهانگير
11 ـ ارتباط مستمر با ايستگاههاي ديدهوري سازمان جهاني بهداشت براي تضمين نظارت و پايش كيفي
مطلوب سلامت عمومي
با توجه به چالشها و برنامهها و وظايف فوق، دا منه فعاليتهاي بهداشت عمومي از محدوده وظايف كلي
خود به پهنه عظيم پاسخگويي به مشكلات و خطرات بهداشتي، گسترش مييابد

براي تامين، حفظ و ارتقاي سلامت، سيستم بهداشت عمومي، وظايف استراتژيك و مهمي را به عهده
دارد كه اركان عمده آن عبارتست از :
1 ـ تعيين نيازهاي بهداشتي و شناسايي عوامل و خطراتي كه سلامت فرد و جامعه را تهديد كند
2 ـ اولويت بندي نيازها و تعيين سياستها و برنامهها و اقدام براي پاسخ به نياز مربوطه
3 ـ ارزشيابي وضعيت بهداشتي جامعه و يافتن نقاط قوت و ضعف آن
4 ـ تعيين سياستها و برنامههاي كوتاه و درازمدت و هماهنگ با تدابير سازمان جه اني بهداشت براي
تامين، حفظ و ارتقاي سلامت فرد و جامعه
5 ـ تامين منابع و امكانات و تربيت نيروي انساني حرفهاي براي ارائه خدمات، انجام پژوهش و اجراي
آموزش همگاني در راستاي سلامت فرد و جامعه
6 ـ سالم سازي محيط زيست، افزايش سطح آگاهيهاي بهداشتي جامعه، بيماريا بي و مهار بيماريهاي
واگير و پيشگيري از ابتلاء به بيماري
7 ـ ارتقاي سطح و تغيير سبك زندگي و اصلاح رفتارهاي خطرساز فردي و اجتماعي در جهت تامين رفاه
جسمي، رواني و اجتماعي براي تحقق، حفظ و ارتقاي سلامت و توسعه جامعه با توجه به راهبردهاي
هفتگانه فوق، طيف وظايف بهداشت عمومي، در ايجاد توسعه پايدار جامعه، اهميت يافته و بر حسب
3 / كتاب جامع بهداشت عمومي فصل 1/ كليات بهداشت عمومي
هريك از راهبردهاي محوري و برنامههاي اعلام شده سازمان جهاني بهداشت تعداد وظايف آن، روز به
روز متحول شده و گسترش مييابد.

مفهوم بهداشت عمومي
بهداشت عمومي عبارتست از مجموعه دانش و هنر پيشگيري از بيماري و تامين، حفظ و ارتقاي تندرستي و
توانمندي بشر با استفاده از تلاش دسته جمعي كه منجر به توسعه جامعه شود. اين مفهوم در حوزه زندگي انسان
گسترش يافته و به طريقي ضامن سلامت فرد و جامعه به شمار ميرود. از اينرو از ديدگاه جهاني مطابق تعريف
استانداردي كه سازمان جهاني بهداشت (WHO -Organization Health World (از سلامتي ارائه كرده است،
ميدان رسالتها، سياستها و وظايف و فعاليتهاي بهداشت عمومي، جهان شمول گرديده و از فرد به سمت
جامعه جهاني پيشروي ميكند. از ديدگاه فوق، سلامت عبارتست از تامين رفاه كامل جسمي، رواني و اجتماعي كه
معناي آن تنها به نبودن بيماري و نقص عضو، محدود نشده بلكه شامل سه محور جسم، رو ان و جامعه ميشود و لذا
گفتار 1/ كلّيات بهداشت عمومي /2
هرگونه نقص و آسيبي كه به هريك از محورهاي سه گانه وارد شود، تعادل فرد را بر هم زده و منجر به نبود
سلامت ميشود.
از لحاظ تاريخي، بذر بهداشت كه حدود 3900 سال قبل از ميلاد مسيح كاشته شد و در 1946 بعد از
ميلاد به عالي ترين ثمره خود كه تصويب اساسنامه سازمان جهاني بهداشت بود دست يافت و بدينوسيله هدف
غائي بهداشت، تامين، حفظ و ارتقاي سلامت بشري اعلام شد.
عمده ترين شاهراه تامين و تضمين توسعه پايدار جوامع بشري برقراري كيفي سلامت افراد جامعه است .
لذا رسالت و وظيفه اصلي بهداشت عمومي، استقرار تندرستي جامع و فراگير و با كيفيت تك تك افراد جامعه است .
شايان ذكر است كه يكي از عوامل موثر بر بهداشت عمومي، شرايط و مقتضيات گوناگوني است كه سلامت فرد و
جامعه را تحت تاثير قرار ميدهد. به عبارت ساده تر هر عاملي كه از نظر جسمي، رواني و اجتماعي، فرد را متاثر
سازد بر سلامت او و ساير افراد جامعه موثر خواهد بود و لذا بهداشت عمومي در اجراي وظايف و ماموريت خود
تحت تاثير اين عوامل دگرگون و متحول ميشود و حاصل چنين تعاملي انعطاف پذيري بهداشت عمومي در برابر
شرايط و بروز تغيير و تحولاتي است كه بر سلامت فرد و جامعه، اثر گذار است.
شايان ذكر است كه امروزه با توجه به مفاهيم عميق و اهداف گسترده بهداشت عمومي، مترادف با اين
اصطلاح به نحو رايجي از واژههاي پزشكي پيشگيري و پزشكي اجتماعي نيز استفاده ميشود. زيرا بهداشت
عمومي، فقط مجموعه قواعد مدون بهداشتي به منظور تامين، حفظ، توسع ه و ارتقاي سلامت نيست! بلكه وسيله
نيل به اين اهداف نيز ميباشد.

مؤمن، پاداش نیک آخرت را که می بیند آرزو می کند کاش هیچ دعایی از او در دنیا مستجاب نمی شد.( منتخب میزان الحکمة ۲۱۷۰ ). ما در کنار دعا کردن، سفارش به صبر هم شده ایم بنابراین صبر و دعا با هم منافاتی ندارند که بگوییم کی صبر کرده و کی دعا کنیم؟ انسان با «توجه داشتن» به صلاحدید «مهربان عالم» دعا می کند، آنگاه صبر کرده و منتظر می شود. اگر دعایش اجابت شد خداوند را شکر کرده و اگر مورد اجابت واقع نشد باید بداند که حتماً به صلاح او نبوده وباید به صبر خود ادامه دهد.

قرآن کریم از قول حضرت ابراهیم(ع)می فرماید:
وإذا مرضت فهو یشفین ]سوره شعراء آیه ۸۰وهنگامی که بیمار شوم تنها او مرا شفا می دهد.
توضیحاتی پیرامون بیماریها ونحوه بر خورد با آنها،وصبردر برابر آن وعجله نکردن برای مداوای هر مرض معمولی.
ان الشفاء بید الله ، و الله أودع فی جسم الإنسان ما یتغلب به على المرض ، و افضل العلاج مقاومة المرض بقوة الجسم ، و قد أکدت النصوص الاسلامیة على هذه الضرورة : شفا بدست خداست،وخداوند در جسم انسان زمینه هائی را ایجاد نموده وپاد زهرهائی گذاشته که بوسیله آنها می توان بر مرض غالب شد.بهترین معالجه ها مقاومت در برابر بیماری است با تقویت جسم وبا استفاده از قوت بدن،وروایات هم بر این موضوع تأکید کرده که زود سراغ معالجه نروید زیرا بدن قادر به دفع خیلی از بیماریهاست.